Voor het 3^de jaar op rij organiseerde de werkplaats ‘Vriendenkring van Spinoza’ een seminar rond de 17^de eeuwse gelijknamige filosoof. Dit maal kregen we de eer om professor emeritus Herman De Dijn als spreker te mogen ontvangen.  We noteerden vele belangstellenden en een bijzonder grote opkomst.

Organisator en initiatiefnemer, Freddy L. kondigde de professor aan met een bijzonder verhelderend voorwoord over de Vrijmetselarij, de werkplaats Spinoza en hoe het gedachtengoed van deze filosoof als leidraad kon gezien worden voor een betere samenleving. Met trots kondigde hij professor De Dijn aan die ons een uiteenzetting kwam brengen rondom het thema ‘Spinoza’s opvattingen over de filosofische versus geopenbaarde religie’.

Na een korte inleiding over het leven, het werk en de tijdsgeest waarin Spinoza leefde, kwam de professor goed op dreef. In zijn meer dan 60 minuten durende uiteenzetting schetste hij hoe de erfenis van beide geleerden, Copernicus en Galilei, het toenmalig denken op zijn kop zette en de plaats van de mens uit het centrum van de kosmos haalde om hem als een geëvolueerde diersoort  te plaatsen in een alles omvattend universum. Meer was er niet nodig om de heersende Katholieke kerk op stang te jagen.

In het volgende deel van zijn lezing toont professor emeritus Herman De Dijn aan hoe Spinoza er toe kwam om de boeken van de geopenbaarde godsdiensten, zoals Bijbel, Thora, Koran,…  als literatuur te gaan beschouwen waarin de door mensen aaneen gebreide verslagen, moeten gelezen worden als een handleiding voor een goed leven en sociale ordening. Door de wetenschappelijke revoluties, tijdens en voorafgaand aan de Gouden Eeuw bleken deze ‘boeken’ niet meer te volstaan en in tegenspraak te zijn met de nieuwe empirische wetenschapsbeoefening. Spinoza redeneerde dat er een nieuw boek nodig was waarin de mechanismen van de samenleving op een rationele manier zouden samengevat worden. Hieruit ontstond de ‘Tractatus theologico-politicus’. In dit werk beschrijft hij het determinisme van de mens en vervangt hij de persoonlijke God door een naturalistische Godsvisie: God als onpersoonlijke Natura naturans, oorsprong van het universum, ideeën die later ook door Einstein zijn naar voor gebracht. Daarnaast formuleert Spinoza  een radicaal nieuwe visie op de mens, de ethiek en de politiek. Het ‘Boek’ van weleer kan echter blijven bestaan voor ‘de velen’ die het nieuwe denken niet kunnen overstijgen.

Tenslotte schetst professor De Dijn nog de positie van Spinoza tegenover de christelijke moderne filosofen en metafysici zoals Descartes en Leibniz (rationalisering van het geloof), tegenover de moderne fideïsten zoals Pascal en tegenover de anti-religie verlichtingsdenkers.

Ondertussen is de klok reeds veel verder getikt dan voorzien was en krijgen de aandachtige toehoorders de tijd om nog enkele vragen te stellen. De professor beantwoordt deze met doorgedreven enthousiasme en bezieling, laat niet na om nog uitvoerig uit te weiden en te stofferen met vele begrijpelijke metaforen. Hij sluit af met verwijzing naar zijn boek ‘De doornen en de roos’ (Uitgeverij Pelckmans, Kalmthout) waar nog veel meer uitleg over Spinoza’s denken terug te vinden is.

Helaas, aan alles komt een einde. Onze voorzitter Maurice H. dankt de professor emeritus voor het de zeer leerrijke uiteenzetting van deze avond , dankt ook de talrijke aanwezigen die de hele tijd aan zijn lippen blijven hangen zijn en kondigt de receptie aan, waarbij iedereen nog de gelegenheid krijgt om vergezeld van een hapje en een drankje, nader kennis te maken met Herman De Dijn en de andere aanwezigen.

Meer info over het leven en werk van prof. emeritus Herman De Dijn op http://www.hermandedijn.be/

Je kan hier het transcript downloaden van het seminar.